Działania, które chcemy podjąć, podzielone zostały na aktywności wprost związane z wystawą, organizacją i udziałem w wydarzeniach, zarówno promujących wiedzę, jak i związanych z wymianą doświadczeń oraz szeroko pojętą działalnością edukacyjną i popularyzatorską - wychodzącą poza wspomniane zwiedzanie wystawy i wydarzenia. W obrębie tej ostatnie kategorii wyodrębniliśmy trzy nurty programowe: 1. Związany z doświadczaniem, eksperymentowaniem i praktycznym kontaktem z nauką; 2. Odnoszący się do tworzenia opowieści, wykorzystania obrazów i dźwięków oraz 3. Związany ze współpracą i partnerskimi inspiracjami.

Zobaczmy w skrócie, co kryje się pod tymi hasłami.

Wystawa stała “Człowiek i jego marzenia” to podróż przez świat ludzkich emocji, kreatywności oraz zjawisk przyrody i kosmosu. Składa się z pięciu sal tematycznych, które zapraszają do odkrywania różnych aspektów naszego życia i otaczającego nas świata. Na wystawie znajduje się 100 interaktywnych stanowisk, które pozwalają na samodzielną eksplorację, uzupełnioną wsparciem naszych edukatorów. Wciąż pracujemy nad jej rozwojem i dopasowaniem do potrzeb zwiedzających.

Dla najmłodszych użytkowników – przedszkolaków, skierowana jest Akademia Dzieci. W jej ramach funkcjonuje Bawialnia, czyli swobodne odkrywanie przyjaźnie zaaranżowanej ekspozycji. Skłania ono do aktywności ruchowej, doskonali motorykę i umożliwia doświadczanie elementów sensorycznych całym ciałem. Ekspozycja o tematyce przyrodniczej pobudza też ciekawość i stymuluje do aktywności intelektualnej.

Małopolskie Centrum Nauki Cogiteon zostało otwarte w 2024 roku. Tym samym powstało narzędzie dostępne dla każdego członka społeczeństwa, narzędzie, które służyć ma edukacji i popularyzacji nauki. Dążymy do tego, aby prowadzone w ramach opisanych dalej nurtów działania były inkluzywne dla wszystkich odbiorców oraz różnych grup docelowych – od najmłodszych po seniorów.

To nurt skupiający się wokół działań STEAM (dot. interdyscyplinarnego podejścia do nauczania, łączącego nauki ścisłe, technologię, inżynierię, sztukę i matematykę), głównie opartych na praktyce, angażujących nie tylko umysł, ale i zdolności manualne w atmosferze wspólnego tworzenia i eksperymentowania. Zaangażowanie w działania poprzez projektowanie, budowanie, wytwarzanie wzmacnia postawę naukową, czyli m.in. potrzebę zadawania pytań i szukania na nie odpowiedzi.

W roku 2025 nurt ten będzie realizowany głównie poprzez pracownie techniczne i laboratoria. W pierwszych z wymienionych, aktywności odnoszą się m.in. do nauk ścisłych oraz majsterkowania, programowania i innego rodzaju tworzenia. Proponujemy też zestaw różnorodnych warsztatów odbywających się regularnie w Laboratoriach Przyrody, Smaku i Reakcji.

Innymi elementami oferty związanej z zajęciami praktycznymi i eksperymentami są urodziny tematyczne oraz półkolonie. Do świętowania w przestrzeniach Cogiteonu przygotowane zostały różnorodne scenariusze, a odbywać się one mogą zarówno w pracowniach i laboratoriach, jak i w Akademii Dzieci. Uczestnicy półkolonii mogą zaś liczyć na warsztaty, odkrywanie roślinności na zielonym dachu i w szklarni, spotkania z fascynującymi zwierzętami i samodzielną pracę w pracowniach.

W ramach projektu działań STEM zespół programowy Cogiteonu przygotowuje też aktywności związane z projektami Zawodowa Małopolska (dla uczniów techników z Małopolski) i Może OZE (zasady działania odnawialnych źródeł energii).

Od zarania dziejów po współczesność ludzie chłoną opowieści, zagłębiają się w historiach, przeżywają we własnej głowie fantastyczne przygody i wydarzenia, które rozegrały się naprawdę. Dlatego też wykorzystujemy takie formy do angażowania w świat nauki. Dlatego budujemy narracje i scenariusze, kreujemy oraz symulujmy światy i rzeczywistości - to wszystko z wykorzystanie różnych technik przekazu opartych na słowie, obrazie i dźwięku.

Stopniowo poznajemy naszych odbiorców i ich potrzeby. Chcemy wyjść naprzeciw ich oczekiwaniom pracując nad narracją wystawy. Aby nie przeciążać jej opisami modyfikujemy i przygotowujemy alternatywne formy i treści obcowania z wiedzą.

W naszych planach znajdują się oprowadzania kuratorskie po wystawie, dodatkowe ścieżki zwiedzania oraz opracowanie materiałów multimedialnych, bazujących na komunikacji, która już zaistniała na wystawie. Materiały będą mogły posłużyć nauczycielom i opiekunom by przygotować się do wizyty, mogą też stanowić podsumowanie wizyty lub być podstawą do uporządkowania wiedzy. Planujemy też przygotowanie infografik dotyczących tematów i eksponatów na wystawie, które pozwolą zrozumieć zjawiska naukowe w formie opowieści wizualnej.

Tak jak co roku planujemy też dalsze poszerzenie bazy wiedzy artykułów na podstronie Rozoom. To kolejne miejsce pokazujące ekspercki wizerunek Cogiteonu i zachęcające do wkraczania w świat nauki.

Innym działaniami jest łączenie technologii przekazu z nauką oraz kulturą. Chcielibyśmy, aby dzięki temu Cogiteon był też swego rodzaju laboratorium nowych mediów - miejscem realizacji działań artystycznych takich jak koncerty muzyczne, performance, słuchowiska, sesje wizualne itp.

W tym obszarze wraz z Małopolskim Instytutem Kultury rozpoczęliśmy współtworzenie immersyjnego seansu (technologia 360 stopni), promującego dziedzictwo Małopolski w kontekście naukowym. Planujemy też przybliżyć naszym odbiorcom także tematy kosmiczne. Dzięki połączeniu zaawansowanej technologii projekcji multimedialnych i wykładu na żywo, widzowie mogą doświadczyć niesamowitych widoków i dźwięków, które sprawiają, że czują się jakby byli w samym sercu wszechświata. To wszystko i więcej jest możliwe dzięki technologii sferycznej, w ramach której sprawiamy, że film jest wyświetlany wokół widza. W trakcie seansu mogą pojawić się elementy, które pozwolą widzom na interakcję z obrazem.

Do przekazania wiedzy i wzbudzenia ciekawości w odbiorcach służą również spektakle naukowe, wykorzystujące narzędzia teatralne. Teatr naukowy rozwija samodzielne myślenie, umiejętność zrozumienia innych oraz kształtuje oceny moralne. W ramach tego działania będą realizowane dwa przedstawienia, dotyczące ekologii, sztuki i nauk ścisłych.

Bliskie spektaklom są również pokazy naukowe, które, dzięki wizualizacji abstrakcyjnych pojęć i możliwości bezpośredniego wzięcia udziału w eksperymentach, pozwalają lepiej rozumieją otaczający ich świat. One także są istotnym składnikiem naszej oferty. Niektóre z pokazów lub innych wydarzeń będziemy wzbogacać o elementy gier terenowych, quizów i różnego rodzaju zabaw w środowisku.

Jako regionalna instytucja kultury specjalizująca się w popularyzacji nauki, pragniemy być ogniwem pomiędzy środowiskiem naukowym i edukacyjnym w regionie.

W odniesieniu do nauczycieli planujemy organizację specjalnych spotkań mentoringowych w celu nawiązania długoterminowej współpracy i wypracowania wspólnych pomysłów edukacyjnych.

Chcemy także rozszerzyć zakres ewaluacji oferty programowej. W tym celu planujemy m.in.: przeprowadzenie badań, które pomogą odpowiedzieć na pytania dotyczące rozumienia i funkcjonowania narzędzi edukacyjnych naszej oferty. Poprzez badanie chcemy się dowiedzieć, czy wystawa skłania do poszerzania wiedzy na jakiś temat lub zmiany codziennych nawyków, a także czy inspiruje do podejmowania własnych aktywności: szukania wiedzy, dodatkowej edukacji itp.

W 2025 roku Cogiteon weźmie udział w Festiwalu Kultury Wrażliwej, którego pomysłodawcą i organizatorem jest Małopolski Instytut Kultury. Celem festiwalu jest zaprezentowanie oferty kulturalno–edukacyjnej instytucji z Województwa Małopolskiego, która włącza w obszary kultury odbiorców z ograniczeniami (np. zdrowotnymi, związanymi z wiekiem itp.).

Innym z projektów zewnętrznych, w które chcemy się zaangażować jest Akademia Mobilności. Wspólnie z partnerami zewnętrznymi (np. policją) planujemy realizować program, którego celem jest m.in. popularyzacja wiedzy z zakresu bezpiecznego korzystania z dróg.

We wrześniu 2025 roku ponownie współrealizować będziemy Małopolską Noc Naukowców, która jest częścią Europejskiej Nocy Naukowców. Do wspólnego odkrywana świata nauki zaprosimy dzieci, młodzież, dorosłych w tym także seniorów, by pokazać, że edukacja możliwa jest w każdym momencie życia człowieka.

Chcemy także organizować lub współorganizować szereg innych wydarzeń związanych z nauką i kulturą np. festiwal piosenki popularnonaukowej oraz piknik majsterkowania. Niektóre z wydarzeń chcemy też dedykować tematowi AI (sztuczna inteligencja), która stała się już częścią codzienności wielu ludzi.

Oczywiście wśród naszych planów nie może zabraknąć uczestnictwa w wymianie doświadczeń (konferencje, wizyty studyjne), współpracy z innymi centrami nauki oraz organizacjami międzynarodowymi (np. Ecsite – organizatorem międzynarodowej konferencji muzeów i centrów nauki).

tekst: Karolina Perrin, Magdalena Chrobaczyńska-Dyląg, Piotr Żabicki