Gdy:

• mikrobiolog zastanawia się czy bakterie mogą wydobywać dla nas złoto (tak, mogą),

• malarka umieszcza na swoim płótnie wymierającego płaza, prezentując go w szklanej gablocie stylizowanej na średniowieczny relikwiarz,

• lingwista poszukuje wyjaśniania zagadki języka, w którym nie ma słów ojciec i matka,

• a grafik pokazuje śpiąca dziewczynkę, zmęczoną szkicowaniem gwiazdozbiorów wprost na nocnym niebie,

– każdy z nich łączy rzeczy powszechne i istniejące z tymi jeszcze nieobecnymi. Każdy uruchamia w sobie i w nas wielki zderzacz myśli, maszynę do sklejania wyobrażeń ze sobą i z rzeczywistością.

Puch na mapie skarbów

Kolaż to technika artystyczna, która to sklejanie odmiennych wizji realizuje bezpośrednio, w treści i w formie. Samo słowo kolaż przybyło z terytorium Francji odwołując się do coller – kleić, sklejać. Kolaże to kompozycje z różnych materiałów (np. gazet, tkanin, fotografii, drobnych przedmiotów itp.). Są one naklejane na płótno lub papier i łączone z tradycyjnymi technikami plastycznymi (np. farbami). Wielkimi prekursorami współczesnej sztuki kolażu byli Pablo Picasso i Georges Braque.

Ale kolaż nie narodził się przed 100 laty. Historycy sztuki wspominają o kolażach tworzonych w starożytnych Chinach, odnajdujemy je w kaligrafii japońskiej, także w średniowiecznych księgach z wklejonymi drogocennymi tkaninami i klejnotami. W XIX wieku kolaż stał się artystyczną rozrywką mieszczan, którzy tworzyli wyklejane albumy z fotografiami i lampy osłonięte abażurem z fragmentów gazet. Wycięte z gazet ilustracje i słowa stały się podstawą kolaży tworzonych przez Wisławę Szymborską dla przyjaciół. Mają one, w dzisiejszym świecie identyczności, wdzięk niepowtarzalności i twórczej pracy dedykowanej konkretnej osobie. Smak intelektualnej marynaty – pysznych artystycznych pikli.

W drugiej połowie XX wieku kolaż z zachwytem zareagował na pojawienie się komputerów i programów do edycji grafiki. Dzięki ich możliwościom łatwiejsze i bardziej dostępne (i kosztujące mniej wysiłku) stało się tworzenie wirtualnych fotomontaży – imitujących na płaskiej powierzchni wydruku każdy materiał – od puchu po drewno, od papieru toaletowego po antyczną mapę wyspy skarbów.

Obecnie kolaż to potężne narzędzie oddziaływania – tak w projektowaniu, jak i wyrażeniu własnych pasji i wyobrażeń, “(…) służy do odkrywania pomysłów, propagowania koncepcji i opracowywania kierunków pracy. Ale równie często jest doskonałym środkiem osobistej ekspresji wizualnej”.

Jeśli więc sztuka i nauka mają w wyobraźni swój punkt startu (nazwijmy ten element NS) i jeśli kolaż to połączenie w treści i formie rzeczy odległych, skojarzeń nietypowych, wyjaśnień na pozór absurdalnych (nazwijmy to K) to z takiego “równania” wynika, że nauka i kolaż musiały się spotkać.

Do czego prowadzi powiązanie NS i K? Oto kilka przykładów.

Kosmos

Medycyna 

Fizyka i chemia

Środowisko

Naukowcy