Na wystawie w Cogiteonie. Co się działo, zanim ludzie stworzyli cywilizację? cz.2
Zaczęło się dawno, dawno temu, gdy przodkowie ludzi i szympansów poszli własnymi ewolucyjnymi...
Krótko i węzłowato. Mylące nazwy i przyrodnicze pomyłki
- Tekst: Piotr Żabicki
– Nie cierpię tych owadów! – mówi ktoś, wskazując na pająka. A pająk żadną miarą nie zalicza się do owadów. Jest dumnym przedstawicielem pajęczaków. Prostując takie pomyłki, nie wpadajmy w purytańską zaciekłość. Bo nie o nazwy przecież chodzi, a o zrozumienie, zachwyt i szacunek. 🙂
Jeszcze żaden lilak nie obraził się za nazwanie go bzem. Nie oznacza to, że znając poprawne nazwy nie powinniśmy ich używać. Lilak (Syringa) to roślina z rodziny oliwkowatych. Jest krzewem lub niewielkim drzewem, którego głównym atrybutem są kwiaty zebrane w sporej wielkości wiechy, kwiaty odurzająco pachnące. Mylony z nim bez (bzowina – Sambucus) to roślina z innej rodziny – piżmaczkowatych. W przeciwieństwie do lilaka jego kwiaty nie są tak spektakularne. Za to bez czarny jest rośliną bogatą w wiele przydatnych substancji leczniczych, np. witamin (choć w niektórych postaciach bywa też toksyczny – trzeba uważać).
Podobną i popularną zmyłką językową jest nazywanie trzmiela (Bombus) bąkiem. Przyrodnicy nie mają wątpliwości, trzmiele to rodzaj dużych pszczół (rodzina pszczołowate), zaś bąki to muchówki z rodziny bąkowatych, czasem zwane też muchami końskimi (nazwa ludowa). W Polsce najpopularniejszymi spośród tych gryzących owadów są bąk bydlęcy i jusznica deszczowa.
Ostatnio dodane do Rozoom
Nawłociami jesień się zaczyna
Inną z pomyłek – wynikającą bardziej z niewiedzy niż z przyzwyczajenia językowego – jest nagminne nazywanie mlecza (Sonchus) mniszkiem (Taraxacum) lub nawet używanie tych określeń wymiennie i dowolnie. Prosty sposób by je odróżnić polega na porównaniu łodyg (rysunek na górze). Mniszek ma łodygi jakby wyrastające z jednego miejsca w ziemi, na każdej z nich jest, był lub będzie kwiat. Mlecz zaś to jedna łodyga, od której odchodzą odrosty z kwiatami. Rośliny te rozróżnia też moment kwitnienia. Najpierw (kwiecień-maj) zakwitają mniszki, a potem (od czerwca do jesieni) mlecze, choć oczywiście te okresy mogą się nieco zmieniać, zależnie od pogody w danym roku.
“Mimozami jesień się zaczyna…” – pisał Julian Tuwim, a po nim śpiewał Czesław Niemen. Kiedy poszukacie informacji o mimozie (Mimosa pudica) możecie się jednak zdziwić. Żyje ona bowiem w tropikach – w Ameryce Środkowej oraz Południowej i na lądach wokół Pacyfiku. Taka pomyłka, takie niedopatrzenie?
To nie błąd mistrzów. Dawniej mimozami nazywano kwitnące na żółto nawłocie (Solidago) – wysokie na ok. 1-1,5 m. rośliny rozkwitające z końcem sierpnia. Obecnie są to jedne z najpowszechniej występujących kwiatów na terenach nieużytków (przy drogach, w rowach itp.). Szczególnie nawłoć kanadyjska jest takim widocznym, bardzo ekspansywnym gatunkiem. A mimoza? Ta prawdziwa ma nam do zaproponowania nie mniejszą niespodziankę niż pojawienie się w pierwszej strofie popularnego tekstu. Mimoza wstydliwa to aktorka (nazwa ‘mimosa’ pochodzi od greckiego mimos – aktor, mim). Charakteryzuje ją tigmonastia (sejsmonastia)- wyjątkowa czułość na… zobaczcie na filmie. Niesamowite!
Ostatnio dodane w Rozoom
