Krótko i węzłowato. Grupy krwi
- Tekst: Piotr Żabicki
Na erytrocytach, czyli czerwonych krwinkach występują specyficzne antygeny. To one sprawiają, że istnieją różne grupy krwi – każda ma inny antygen (antygeny). I stąd właśnie biorą się te wszystkie komplikacje ze zgodnością grup krwi.
Antygen to w szerokim rozumieniu każdy związek chemiczny, który może być przez organizm wykryty i uznany za swój lub obcy. W wielu przypadkach ten obcy będzie zwalczany, np. antygen występujący na chorobotwórczej komórce bakteryjnej doprowadzi do uznania jej za nieprzyjaciela.
AB0 (zero)
Analogicznie patrząc, niektóre komórki krwi mogą być uznane za obce i zwalczane. W ten sposób organizm wyposażony w komórki krwi z grupy A reaguje na komórki z grupy B i odwrotnie.
Ludzie mający grupę krwi AB mogą otrzymać (być biorcą) zarówno krew z grupy A jak i B – rozpoznają oni za przyjazne zarówno antygeny grupy A jak i B. Inaczej jest gdy posiadamy grupę bez antygenu (grupa 0). W takim przypadku nasza krew może być przekazana (możemy być dawcą) każdej z osób, mających tą samą lub inną grupę. Nie ma antygenu A lub B, nic nie zostanie rozpoznane jako wrogie. Problem pojawia się w odwrotnej sytuacji – gdy osoba z grupą 0 ma być biorcą – takiej osobie można podać wyłącznie krew bez antygenu A lub B lub AB – czyli krew z tej samej grupy 0. Raz na wozie, a raz pod nim.
Tabela zgodności grup krwi
Rh
Obok układu grup krwi AB0 najpowszechniej znanym jest układ Rh. To dlatego, łącząc te dwa układy i mówiąc o krwi konkretnej osoby podaje się określenia ABRh+ lub 0Rh-. Plus lub minus oznacza, że na erytrocytach występuje (+) lub nie występuje (-) specyficzny antygen z grupy Rh. Nazwa Rh pochodzi od małp rezusów, u których wyizolowano ten typ krwi, uznając go za identyczny z ludzkim. Po latach okazało się to nieprawdą, ale – szeroko rozpowszechnione – oznaczenie Rh pozostało.
To właśnie głównie w obrębie układu Rh pojawiać się może konflikt serologiczny – sytuacja, gdy odmienna krew matki (Rh-) wymiesza się z krwią dziecka (Rh+). W takiej sytuacji ciało matki zaczyna mobilizować zastępy komórek obronnych, które przez łożysko dostają się do ciała dziecka, siejąc spustoszenie wśród jego erytrocytów. Skutkiem może być groźna niedokrwistość.
* * *
Ponad sto lat temu nazewnictwo grup krwi AB0 wprowadził polski lekarz i naukowiec Ludwik Hirszfeld (we współpracy z Emilem von Dungernem). O jego pracy napiszemy więcej – wiele się w jego życiu działo.
Zastanowimy się też, po co w ogóle w przyrodzie są różne grupy krwi, po co to całe zamieszanie? Nie mogła by być jedna wspólna krew? – już się zastanowiliśmy 🙂
